fbpx

Wielka płyta – problematyka

Zapytaj o wycenę

Płyta

Historia

Pierwsze bloki w technologii wielkiej płyty powstały tuż po I wojnie światowej w Holandii, kolejne w latach 20-stych ubiegłego wieku w Berlinie. Technologia stawała się coraz popularniejsza, dotarła do Francji, Szwecji, Szwajcarii i Danii. Triumf święciła po II wojnie światowej, kiedy szybko trzeba było wznosić nowe domy. Wielka płyta była podstawą budownictwa mieszkaniowego w PRL i NRD. W Polsce wielka płyta – jak większość rzeczy pochodzących z Zachodu – pojawiła się ze sporym opóźnieniem. Pierwsze bloki w technologii wielkopłytowej zbudowano  w 1957 r. na warszawskich Jelonkach. Przykładem wczesnego budownictwa wielkopłytowego może być też warszawskie osiedle Służew – Prototypy, wzniesione w latach 1961-1963. Budownictwo wielkopłytowe w Polsce zakończono  w latach 90. Częściowo było to spowodowane odejściem od modernistycznych ideałów, częściowo wysokimi kosztami transportu prefabrykatów na budowy. Budynki powstałe w tej technologii nie są też ekologiczne, zużywają sporo energii.

Budowa

Podstawową cechą konstrukcji budynków wielkopłytowych, odróżniającą je od konstrukcji pozostałych rodzajów budynków ze ścianami nośnymi, jest obecność w tarczach stropowych i ściennych złączy miedzy prefabrykowanymi płytami, wskazującymi miejsca, w których najczęściej mogę pojawiać się rysy.

Ścienne płyty warstwowe składają się z trzech wzajemnie połączonych warstw (rys. 1):2

  • warstwy fakturowej wykonanej z betonu zbrojonego,
  • warstwy ocieplającej z wełny mineralnej lub styropianu,
  • warstwy nośnej z betonu zbrojonego

Warstwa betonowa zbrojona wewnętrzna, stanowi  podstawowy element nośny ściany, zamocowana jest w konstrukcji nośnej budynku przez żelbetowe lub stalowe złącza. Warstwa ta nie podlega bezpośrednio oddziaływaniu czynników atmosferycznych. Od strony wewnętrznej warunki eksploatacji są stałe przy niskim zawilgoceniu, od strony zewnętrznej płyta styka się z ociepleniem, które jest na ogół suche. Dobrze wykonana warstwa konstrukcyjna ma dużą trwałość i można ją ocenić na około 100 lat.

STOSOWANE W POLSCE SYSTEMY WIELKIEJ PŁYTY

Systemy zamknięte

  • PBU
  • „Domino”
  • „Dąbrowa”
  • „Fadom”
  • WUF-T
  • OW-T
  • WWP
  • „Rataje”
  • „Winogrady”
  • „Szczeciński”

System otwarty

  • W-70
  • Wk – 70

Warstwa ocieplająca zapewnia wymaganą izolacyjność cieplną ściany w okresie eksploatacji budynku. Warstwa ta znajduje się po zewnętrznej stronie warstwy nośnej. Wełna mineralna i styropian są materiałami porowatymi, wymagającymi osłonięcia przed uszkodzeniami mechanicznymi i zawilgoceniem. W elementach prefabrykowanych ocieplenie osłania zewnętrzna (fakturowa) płyta betonowa.

Duże zapotrzebowanie nowych mieszkań na ten czas i szybkość wykonywania prac powodowała że wiele wad konstrukcyjnych powstawało już na samym etapie produkcji. Najczęstsze przyczyny uszkodzeń budynków wielkopłytowych wynikają z zastosowania złej jakości materiałów do wykonania elementów, złe warunki dojrzewania elementów czy nieprawidłowe składowanie jeszcze przed etapem budowy.

Wiele wad powstało na etapie budowy bloków, takich jak :

  • brak prawidłowego – pełnego wypełnienia złącza betonem;
  • oddylatowanie na styku materiałów; elementu prefabrykowanego i betonu wypełniającego złącze;
  • uszkodzenie termiczne – zarysowania na skutek naprężeń termicznych wywołanych zmianami temperatur;

 

Upływający czas i zużycie materiałów ma największe znaczenie w jakim stanie na dzień dzisiejszy są bloki zbudowane w technologii wielkopłytowej. Uszkodzenia wynikają między innymi z:

  • braku utrzymania elementu w należytym stanie technicznym – postępujące zużycie
  • braku prawidłowej termoizolacji ściany
  • utrata nośności lub wytrzymałości elementu
  • przeciążeniami wywołanymi wadliwym wykonawstwem; złą jakością materiału zastosowanego w złączu;

Co dalej z budownictwem wielkopłytowym ?

Patrząc dziś na budynki wielkopłytowe zauważyć można gołym okiem bez specjalistycznych ekspertyz uszkodzenia na powierzchni budynków które wymagają natychmiastowej naprawy a co za tym idzie wzmocnienia za pomocą kotew.

Najczęściej spotykane uszkodzenia powierzchniowe widoczne od zewnątrz to:

  • zarysowania warstwy fakturowej,
  • ubytki; uszkodzenia płyt oraz złączy,
  • zawilgocenie złączy,
  • wychylenia z pionu i poziomu

uszkodzenia wewnętrzne płyt:

  • zawilgocenie warstwy izolacyjnej,
  • brak lub uszkodzenie wieszaków (rozwarstwienie warstw)

Zanim przystąpimy do jakichkolwiek prac termomodernizacyjnych powinniśmy dokonać oceny stanu technicznego budynku, od czego zacząć i na co zwrócić uwagę ?

 

Ekspertyza krok po kroku dla budynków ze ścianami warstwowymi nieocieplonymi:

  • Badania makroskopowe – ocena wizualna
  • Analiza archiwalnej dokumentacji projektowej
  • Oględziny i ocena stanu technicznego elementów wpływających na obciążenie wieszaków (np. grubości i rodzaj warstwy fakturowej + ocieplenia)
  • Badania elektromagnetyczne – diagnostyka nieniszcząca warstwy fakturowej (siatka zbrojeniowa) i wieszaków stalowych (rozkład oraz ich charakterystyka)
  • Odkrywki kontrolne warstwy fakturowej – ocena stanu „współpracy” warstwy fakturowej z warstwą konstrukcyjną
  • Odkrywki kontrolne – ocena stanu technicznego warstwy konstrukcyjnej
  • Odkrywki kontrolne – ocena stanu technicznego warstwy fakturowej (w tym: grubość, uszkodzenia mechaniczne, ubytki, przesunięcia siatki zbrojeniowej)
  • Odkrywki kontrolne – ocena stanu technicznego izolacji termicznej (w tym: grubość, stopień zawilgocenia, współczynnik przewodzenia ciepła)
  • Odkrywki kontrolne – ocena stanu technicznego wieszaków stalowych (w tym: średnica, ubytki masy, stopień korozji)
  • Badania laboratoryjne – gatunek stali, stopień korozji, wytrzymałość betonu, oznaczenie wilgotności i nasiąkliwości betonu, pomiary pH betonu, zawartości jonów korodogennych, badania metalograficzne, elektrochemiczne.
  • Badania termowizyjne – od strony zewnętrznej oraz reprezentatywne pomiary od strony wewnętrznej
  • Czy w budynku znajdują się inne rozwiązania materiałowe fragmentów przegród lub ich fragmentów (np. LSO itp.) ?

W przypadku kiedy mamy do czynienia z budynkami obłożonymi płytami azbestowo cementowymi dokonujemy dodatkowo :

  • Oględzin i oceny makroskopowej stanu technicznego płyt azbestowo-cementowych, rusztu drewnianego, łączników mechanicznych, elementów uszczelniających)
  • Przeprowadzić demontaż wyrobów zawierających azbest, rusztu drewnianego oraz izolacji termicznej.

Nie wykonywać odkrywek metodami niszczącymi !

Postepowanie dla budynków ze ścianami warstwowymi ocieplonymi metodą lekko-mokrą. Należy dodatkowo przeprowadzić  :

Analiza archiwalnej dokumentacji projektowej

  • Analizę projektu ocieplenia budynku (kotwienie, rozwiązania materiałowe izolacji termicznych itp.)
  • Analizę dziennika budowy i dokumentacji towarzyszącej w zakresie ocieplenia
  • Badania termowizyjne – od strony zewnętrznej oraz reprezentatywne pomiary od strony wewnętrznej
  • Sprawdzenie stanu technicznego wyprawy zewnętrznej istniejącego ocieplenia (zarysowani, spękania, zabrudzenia)
  • Sprawdzenie stanu technicznego wyprawy zewnętrznej istniejącego ocieplenia pod względem przyczepności
  • Sprawdzenie geometrii ścian na powierzchni istniejącego ocieplenia – stopnień równości i płaskości powierzchni
  • Sprawdzenie przyczepności pomiędzy styropianem a warstwą zbrojącą – badania laboratoryjne (odkrywki) lub na budynku
  • Sprawdzenie przyczepności pomiędzy warstwą zbrojącą a wyprawą tynkarską – badania laboratoryjne (odkrywki) lub na budynku
  • Sprawdzenie parametrów fizyko-mechanicznych istniejącej izolacji termicznej (współczynnik przewodzenia ciepła, wytrzymałość na rozciąganie) – badania laboratoryjne lub na budynku (odkrywki)
  • Sprawdzenie połączeń pomiędzy istniejącą izolacją termiczną (przewiązanie, wielkości szczelin i sposób ich wypełnienia) – badania laboratoryjne lub na budynku (odkrywki)
  • Sprawdzenie przyczepności kleju (termoizolacja-podłoże) oraz sposób jego rozmieszczenia – badania laboratoryjne lub na budynku (odkrywki)
  • Sprawdzenie sposobu mocowania mechanicznego (rodzaj łączników, ilość, głębokość zakotwienia, sposób wykończenia) -odkrywki
  • Sprawdzenie rodzaju podłoża konstrukcji nośnej i stopnia jego zawilgocenia – odkrywki
  • Sprawdzenie poprawności wykonania warstwy zbrojącej (grubość, zatopienie siatki, zakłady siatki, otwory okienne i drzwiowe, strefa narażona na uszkodzenia mechaniczne) –badania laboratoryjne lub na budynku (odkrywki)

Uwaga: Jeżeli przed wykonaniem istniejącego ocieplenia nie dokonano wzmocnienia warstwy fakturowej należy przeprowadzić dodatkową diagnostykę jak w przypadku postępowania dla budynku z płyty warstwowej bez ocieplenia.

Ocenę stanu technicznego ścian wielkopłytowych wykonać w oparciu o Instrukcję ITB 374/2002, pt. „Metodyka oceny stanu technicznego wielkopłytowych warstwowych ścian zewnętrznych.

Dodatkowe połączenia warstwy fakturowej z warstwą konstrukcyjną wielkopłytowych ścian zewnętrznych.”

Badania termowizyjne wykonać wg PN-EN 13187:Właściwości cieplne budynków – Jakościowa detekcja wad cieplnych w obudowie budynku –metoda podczerwieni.

Poprawność wykonania ETICS wykonać zgodnie z Instrukcją ITB nr 447/2009. Złożone systemy izolacji cieplnej ścian zewnętrznych budynków ETICS. Zasady projektowania i wykonywania.

 Pamiętajmy że ocena stanu ocieplenia zanim będziemy chcieli dociążyć budynek kolejną warstwą styropianu i kleju jest bardzo ważne. W ostatnim czasie w Warszawie na ulicy Koncertowej doszło do oderwania fragmentu elewacji. Ogromna bryła tynku i styropianu spadła na parking, między samochody.

 Błędy popełniane przez wykonawców podczas docieplania budynków jest wiele, nieraz zdarzyło się że styropian w ogóle nie był przymocowany kołkami do ściany budynku.

Instytut techniki budowlanej wydał do tej pory dwie instrukcje którymi powinniśmy się kierować w ocenie stanu technicznego budynku :

  1. INSTRUKCJA ITB 374/2002.

„Metodyka oceny stanu technicznego wielkopłytowych warstwowych ścian zewnętrznych . Dodatkowe połączenia warstwy fakturowej z warstwą konstrukcyjną wielkopłytowych ścian zewnętrznych.”

  1. INSTRUKCJA ITB Nr 360/99

„Badania i ocena betonowych płyt warstwowych w budynkach mieszkalnych”, wyd. ITB,

W mediach jest wiele informacji dotyczących budownictwa wielkopłytowego, wielu expertów zastanawia się ile jeszcze wytrzyma wielka płyta. Na to pytanie mają odpowiedzieć eksperci Instytutu Techniki Budowlanej, a program badań sfinansuje Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Jeszcze w tym roku czeka nas wielkie sprawdzanie.